Zakzonnewijzer met ingebouwd kompas

De mens heeft altijd al geprobeerd om de tijd te bedwingen door nauwkeurige tijdmetingsinstrumenten uit te vinden.
De collectie van Seneffe bevat een zilveren zakzonnewijzer. Hij geeft de plaatselijke zonnetijd betrouwbaar aan, maar is wel afhankelijk van de wisselende weersomstandigheden, aangezien de zon niet bedekt mag zijn. Deze zonnewijzer heeft een langwerpige achthoekige vorm. Hij is voorzien van een ingelegd kompas achter glas en een met bladwerk en een vogel versierde stift met een scharnier. De inclinatie van de stift wordt ingesteld naargelang van de breedtegraad van de plaats. Aangezien ze inklapbaar is, kan ze worden opgeborgen in een lederen hoesje, dat hier ontbreekt. Vier concentrische wijzerplaten, afwisselend met Arabische en Romeinse cijfers, volgen de omtrek en duiden verschillende breedtegraden aan (52, 49, 46, 43 graden).
Op de onderkant van de zonnewijzer staan de breedtegraden van Franse en Europese steden. Op de achterkant van het kompas staat de vermelding “cadran premier”. Daarrond zijn de namen van zes steden en hun breedtegraad gegraveerd voor de graadverdeling in uren voor 52 graden. In het midden scheidt de mooi bewerkte veer van de stift de twee vlakken met lijsten van steden en hun breedtegraad van elkaar. Een cijfer 2 met 9 steden, een 3 met 7 steden en een 4 met 8 steden, respectievelijk voor de tweede, derde en vierde graadverdeling in uren op de bovenkant van het instrument.

Het voorwerp is getekend Butterfield Paris.
Michael Butterfield, van afkomst een Engelsman, was in Frankrijk actief vanaf 1677. In 1678 opende hij in de Faubourg Saint-Germain, in de rue Neuve des Fossés, een winkel van precisie-instrumenten en in 1697, op de quai des Morfondus, een tweede met de naam Aux Armes d’Angleterre. Hij werkte voor het koninklijke hof en werd in 1704 tot ingenieur van de Koning benoemd. Hij overleed in Parijs op 28 mei 1724.

Zilver.
h 1cm, l 8cm, b 6,5cm, 50g.
Herkomst: 1978, Schenking Claude en Juliette D’Allemagne.
Inv. nr. sda119.

Merken: op de achterkant, in de linkerbovenhoek.
Décharge: een Franse lelie voor 1717/1721.

Het voorwerp wordt momenteel bewaard in het niet-toegankelijk bestand van het museum.