Miniatuurtheater

De belangstelling voor allerhande vormen van optisch vermaak neemt in de Verlichting een hoge vlucht. Die visuele curiositeiten worden zowel in de dorpen aan het publiek getoond door rondreizende montreurs d’images (vertoners van beelden) als in de voorname salons.

In de jaren 1730 maakte de kopergraveur en uitgever Martin Engelbrecht kleine perspectieftheaters van papier die een enorm succes kenden. Die miniatuurtheaters werden vervaardigd met behulp van meerdere uitgeknipte en ingekleurde gravures die in een welbepaalde volgorde achter elkaar werden geschikt. Het geheel was opgebouwd binnenin een optische doos. Die doos was uitgerust met een dikke dubbelbolle lens en soms met een hellende spiegel, waardoor de illusie van diepte en van reliëf werd versterkt en van de theaterscènes een bijkomende fascinatie uitging. Slim geplaatste kaarsen verlichtten de scènes en creëerden een subtiel spel van licht en schaduw. Er werd een hele waaier van thema’s afgebeeld, gaande van religieuze en historische onderwerpen tot scènes van het leven aan het hof en op het platteland,….  

Het hier getoonde voorbeeld illustreert de vier seizoenen. Het bestaat uit zes nauwkeurig uitgesneden platen genummerd van 1 tot 6 en een volle plaat, nr. 7, voor de achterkant. De eerste plaat toont een arcade, omgeven door plantengroei en antiek aandoende busten die de vier seizoenen voorstellen. Op het voorplan wordt de arcade geflankeerd door twee bakken met sinaasappelbomen. Op de tweede plaat plukken twee edelen aan de rechterkant bloemen vóór een fontein, terwijl aan de linkerkant mannen bomen aan het planten zijn. De derde en de vierde plaat beelden het werk op het veld af, van zaaien tot maaien. De volgende plaat illustreert de genoegens van de herfst met de appelpluk en de wijnoogst. De laatste twee platen beelden een winterlandschap met schaatsers af.

De kopergravures zijn ingekleurd met waterverf en omkaderd door zwarte randen waardoor de blik zich op de voornaamste scène concentreert. Om de aanzichten strakker te maken, zijn de gravures op karton bevestigd en is de achterkant op een muziekpartituur gekleefd.

Papier, ingekleurde gravures.
h 17,5 cm, l 20 cm.
Herkomst: 2016, aankoop door asbl Domaine de Seneffe.
Inv. nr. sda786

Inscriptie: met de hand op de achterkant “Les quatre saisons”, “27” num 1-7

Het theater wordt momenteel tentoongesteld in de bibliotheekkamer.