Bierpul

Een bierpul is een recipiënt met een handvat die van diverse materialen kan worden vervaardigd. Vanaf de 15de eeuw wordt deze bierpul voorzien van een deksel om de drank te beschermen tegen stof, insecten en de gevreesde pest. Het Franse woord “chope” zou zijn afgeleid van de Duitse term “Schoppe”, die gewoon een recipiënt aanduidt waaruit bier wordt gedronken.

Het hier voorgestelde exemplaar is veel meer dan zomaar een recipiënt. Het is een samengesteld voorwerp dat elementen afkomstig uit verschillende tijdperken bevat. Het bestaat uit twee hoofdonderdelen: een gegoten glas dat uit de 18de of de 19de eeuw dateert en een zilveren deksel dat versierd is met een medaillon en uit de 17de eeuw stamt.

Het glas getuigt hier duidelijk van het Europees vakmanschap in die periode. Het is transparant en dik met versieringen in reliëf die “pastilles” worden genoemd, ovale motieven. Het is zonder enige twijfel afkomstig uit de artisanale producties van Bohemen, Oostenrijk of Duitsland van het einde van de 18de en de 19de eeuw. De achthoekige vorm van het glas en de subtiele onregelmatigheden van het handvat wijzen op een ambachtelijke vervaardiging.

Wat van deze bierpul echter een echt uitzonderlijk voorwerp maakt, is het zilveren medaille dat in het deksel is ingevoegd. Het stelt Johan van Saksen, bijgenaamd de Standvastige, keurvorst van Saksen, voor, die een belangrijke figuur van de protestantse Reformatie was. In 1530, tijdens de Rijksdag van Augsburg, gaf hij de opdracht om de Augsburgse Confessie (of de Augsburgse Belijdenis) op te stellen, de stichtingstekst van het protestantisme. Het medaillon draagt de symbolische datum 25 juni 1530, de dag van de voorstelling van deze geloofsbelijdenis. Rondom het portret is in het Latijn de volgende legende (of randinscriptie) gegraveerd:

“Verbum Domini manet in aeternum” – “Het Woord des Heren blijft eeuwig bestaan”.

Op de achterkant verwijst een tekst in het Oudduits, die in tien gotische regels is gegraveerd  en gedateerd is op 25 juni 1630, in volle Dertigjarige Oorlog, naar de gebeurtenissen van 1530.

Het scharniersysteem dat het deksel met het glas verbindt, lijkt specifiek voor dit voorwerp te zijn gemaakt. De duimdrukker, die wordt ingedrukt om het deksel op te tillen, is versierd met een voluut en een schelp. In de 19de eeuw was het een wijdverspreid gebruik om oude onderdelen opnieuw te gebruiken en er soms een andere dan de oorspronkelijke bestemming aan te geven.

Deze bierpul is veel meer dan een gewoon gebruiksvoorwerp. Het is een levendige getuigenis van de Europese geschiedenis. Ze belichaamt zowel de kunst van de glazenmakers uit Centraal-Europa, de spirituele impuls van de Reformatie als de vakmanschap van de zilversmeden.

Zilver, glas.
Herkomst: 1978 Schenking Claude en Juliette D’Allemagne.
h 17,2 cm, Ø 9,5 cm.
Inv. nr. sda112.

Het voorwerp wordt momenteel bewaard in het niet-toegankelijke bestand van het museum.