Avondmaalbeker

In de 17de eeuw was dit soort beker alomtegenwoordig in de Noordelijke Nederlanden. Hij kon zowel in een liturgische als in een profane context worden gebruikt. Enkel de gravures geven aan welk gebruik ervan werd gemaakt. De beker die we hier zien, heeft een religieuze bestemming. Hij wordt “avondmaalbeker” genoemd en gebruikt in de Nederlandse Gereformeerde Kerk. In de Protestantse Kerk herinnert de viering van het Avondmaal aan de spirituele aanwezigheid  van Christus op het Laatste Avondmaal  zonder dat het brood en de wijn als het lichaam en het bloed van Christus worden beschouwd. Die viering vindt niet elke zondag plaats, maar alleen op welbepaalde momenten. Tijdens die viering wordt gebruik gemaakt van een servies bestaande uit diverse schotels met verschillende afmetingen, schenkkannen en bekers zoals het exemplaar dat we hier hebben. Een ander principe van de Hervorming was dat de beker eveneens voor het volk en niet uitsluitend voor de priesters was bestemd. Daartoe werd de kelk vervangen door deze bekers, die een grotere inhoud hadden en tussen de gelovigen werden doorgegeven.

De beker uit de collectie heeft een conische vorm en rust op een gesoldeerde ronde voet. Hij is voorzien van prachtige versieringen. Net onder de uitlopende lip van de beker is een strook gegraveerd die tot drie keer toe gekruist is en verschillende soorten bloemen van elkaar scheidt. Daaronder verbinden vallende vruchten drie medaillons met elkaar die op het hoofd van een engel rusten en aan beide zijden door vogels zijn omgeven. Die medaillons wijzen op de religieuze functie van de beker aangezien er personages gekleed in 17de-eeuwse gewaden zijn op gegraveerd die de verpersoonlijking zijn van het Geloof (een priester met een kruis en een miskelk), de Liefde (een moeder met haar drie kinderen) en de Hoop (een vrouw die in haar rechterhand een anker draagt met het schip op de achtergrond en op haar linkerhand zit een duif).  Op het onderste gedeelte zijn drie vogels op een heuveltje afgebeeld. Twee ervan zijn aan het zingen en de derde is gekroond. Vormen zij de verbinding tussen hemel en aarde?

Zilver

h 19,8 cm, Ø 12,5 cm

Inv. nr. sda244.

Herkomst: 1978 Schenking Claude en Juliette D’Allemagne.

Merken: onder de voet :

1. Stad: een zwaard met bovenop een kruis en omgeven door vier sterren, het geheel is gekroond
2. Jaarletter: N in een schild voor 1657
3. Meesterteken: een kruik

Het voorwerp bevindt zich momenteel in het niet-toegankelijke deel van het museum.